- Het Selectief Productief Collectief -

Soms is het goed om even op je stappen terug te keren en te blijven stilstaan. Wat bracht je tot dit punt, dit moment in je leven. Het is exact die vraag die ik me stel op een regenachtige zaterdagnamiddag in de cafetaria van een binnenspeeltuin. Waarom ben ik hier beland? Hoe is dit kunnen gebeuren?

Mijn zoon hangt ergens rond in de blinkende constructie van glijbanen, springkussens en valnetten in primaire kleuren. Door het slechte weer valt niet alleen het kleurenpalet te beschrijven als schreeuwerig: het krioelt er van de kinderen en het geluidsniveau is navenant. Ik kijk om me heen. De andere ouders stellen niks in vraag en lijken erin te berusten: dit is ouderschap. Chaos, drukte, verlepte pannenkoeken.

Een bezoek aan de binnenspeeltuin was de troefkaart die ik al de hele dag achter de hand had gehouden en waarvan ik vurig had gehoopt die niet op tafel te moeten leggen. De inzet van de dag was de avond voordien al bepaald. Het weekend lonkte en de zetel nog meer. Je voelt als ouder altijd wel die druk: de nood aan een paar rustige uurtjes ‘s avonds waarin je nog wat kan opruimen, de volgende dag plannen en stel je voor, een paar woorden wisselen met je partner. Mijn zoon heeft een energieniveau waar ik enkel maar jaloers op kan zijn en houdt dat tot een flink stuk in de avond vol. Tegelijkertijd is het ook een ontzettende treuzelaar. Je kan je wel voorstellen dat bedtijd hier dus vrij laat valt.

Onder lichte tijdsdruk had ik een paar cruciale stappen van ons avondritueel overgeslagen, met een woede-uitbarsting en een fikse huilbui als gevolg. Rituelen en structuur zijn voor een vierjarige heilig. Ik weet dat dit ook een stuk ontlading is na een drukke schoolweek en meestal laat ik die emoties toe in een poging hem te leren dat die gevoelens er mogen zijn, dat hij zich niet moet verontschuldigen. Maar die avond deed ik iets wat ik normaal probeer te vermijden: ik leidde hem af van zijn verdriet door hem aan iets leuks te doen denken. Het eerste wat me te binnen schoot, was de binnenspeeltuin. Voor ik het goed en wel besefte, ontsnapte dat woord mijn mond. De zoon vergat zijn tranen, werd instant blij en viel als bij wonder snel en tevreden in slaap.

Ondanks het vooruitzicht van de speeltuin stond mijn zoon humeurig op. Het werd zo’n dag waarop je als ouder verstrikt raakt in onderhandelingen, lichte dreigementen, beloningen en tijdelijke staakt-het-vurens, al je goede voornemens en opvoedkundige principes ten spijt. Je weet dat dit niet de manier is om de juiste impact te hebben op je kind en het te ondersteunen, maar er zijn nu eenmaal zo van die dagen waarin je plots in een dergelijke dynamiek zit. En eens je in die val trapt, raak je er niet meer zo makkelijk uit.

Ik wist op de duur niet meer in welke fase van de onderhandeling we zaten. De ultieme troefkaart, met name de binnenspeeltuin, had mijn zoon meermaals verspeeld en terug gewonnen. Ondertussen was het vier uur in de namiddag en waren we alle drie moe. Ik leek er deze keer aan te kunnen ontsnappen. Natuurlijk had ik er geen rekening mee gehouden dat mijn zoon zelf ook nog een royal flush achter de hand hield: zijn dagelijkse fruitinname, mijn stokpaardje en zwakke plek. Ik gaf zelf de voorzet door fruitsalade op tafel te zetten. Hij verdeelde die zorgvuldig in drie porties. Blij dat het kommetjes waren die gevuld werden en niet de zoveelste drop in the emmer which is totally full, genoot ik van de relatieve rust in huis.

Tot ik de cruciale fout maakte en mijn zoon erop wees dat hij nog maar enkele stukjes had gegeten. Alsof hij erop zat te wachten, kaatste hij de bal meteen terug met een onschuldige blik in zijn ogen (maar ik wist wel beter, dit is onderhandelen op een hoger niveau): “Zeg mama, als ik al mijn fruit opeet, gaan we dan nog naar de binnenspeeltuin straks?”

Ik keek van het kommetje naar mijn partner. Hij gebaarde meteen: “You’re in this alone, woman” en zei kordaat tegen de zoon: “Ik ga in ieder geval niet.” Die liet zich echter niet uit zijn lood slaan. Hij had dit al ingecalculeerd, dit ging om hem en mij. Om wat de vorige avond was beloofd. De moed zonk me in de schoenen, maar ik besloot nog één keer blufpoker te spelen. De portie die hij zichzelf had toebedeeld bestond voornamelijk uit fruit dat hij dagelijks eet. Ik verhoogde de inzet met mango, minneola en kiwi. “Als je dit allemaal opeet, dan ga ik met jou toch nog naar de speeltuin.” Mijn zoon is geen moeilijke eter, maar toch vrij kieskeurig. Ik voelde me nogal gerust in de uitkomst van deze laatste proef.

Jullie kennen natuurlijk het vervolg al van dit verhaal. Mijn zoon at alles op. Traag genoeg om me hoop te geven, snel genoeg om me de bittere nederlaag al te laten proeven. En dus belandde ik hier, op deze druilerige zaterdagnamiddag, met als enige troost de vitamientjes die hij binnen had, nu hij deze hoogmis van virussen en bacteriën trotseert. Maar die troost is even schraal als de iced latte die ik besteld had in een poging de zomer nog even te vangen in een glas. Er is zeker iets opgevangen in dat glas, maar niet de zon. Eerder een brij uit een verstopte afvoerpijp. Of iets wat een van die kindervirusjes die hier welig rondvliegen zou kunnen veroorzaken. Wat verlang ik op momenten als deze naar de strandbars langs de Adriatische kust en hun caffè shakerato. Met ijsblokjes, suiker en een verse espresso in een shaker schudden ze daar in een mum van tijd een heerlijk delicate en verfrissende ijskoffie uit hun opgestroopte mouwen (spierballen en tattoos goed zichtbaar), afgewerkt met een fluweelzacht laagje schuim.

“Mama, ik wil door”. Mijn figlio shakerato staat plots naast me met een pruillip, licht geblesseerd aan de rug, genoeg door elkaar geschud van al dat springen, vallen en glijden. Hij zit op de grond, trekt zijn schoenen aan, twijfelt even en gooit dan nog een steelse blik naar omhoog. “Of mag ik nog een ijsje?” Het komt er niet zo overtuigend meer uit. Hij en ik weten dat het spel vandaag gespeeld is. Morgen worden de kaarten opnieuw geschud. Tenminste als ik mij vanavond bij bedtijd niet weer overspeel en iets in de onderhandeling binnenbreng dat ik eigenlijk niet wil doen (zoals bij een Vlaams regeerakkoord ijverig onderhandelen voor de ministerpost van Onderwijs, terwijl je eigenlijk burgemeester wil worden).

Natuurlijk hoop ik vooral dat zondag niet terug zo’n dag wordt. Maar eentje met een gouden randje. Of op zijn minst een dag zoals we er zovele hebben: waar kaarten niet over en weer vliegen, maar waarbij we samen bouwen aan het kaartenhuisje dat ouderschap heet. Fragiel, plezierig, speels, geduldverliezend, soms wat wankel, waardoor er wel eens een verdieping sneuvelt samen met opvoedkundige principes en voornemens. Het belangrijkste is om samen te groeien, te blijven verder proberen bouwen en open kaart te spelen. Wij, jouw ouders, zijn ook maar mensen. We vloeken, wenen, lachen en hebben lief. En (om) jou het meest van allemaal.



EVB

wanneer ik de tijd over me heen laat lopen als het water over de rand van het bad.
dat niemand nog beweegt om daarna stil te staan en minuten uren worden.
wanneer alles verder loopt en ik drijf in mijmering en enig contact dat ik ooit had.
dan begint de ochtend bij de eerste dag van een nieuwe week.

Ik vroeg mijn oude moeder die straalt als een ster: “hoe was ik als kind? Wat voor kind was ik, was ik een lastig kind?” Ik wilde het weten om de worsteling met mezelf te begrijpen. Want waar worstel ik ook mee - met mezelf of al dat anders? Misschien is alle last met mij geboren - ben ik het die het lastig maak?

“Lastig? - nee”, zei ze. “Je was een zonnig kind, dromerig soms, ook wel makkelijk bang of overvol van vragen. Weet je hoe je was? Je was huppelend.”

Wanneer ik het toneel verlaat, bibber ik nog even in m’n vel. Alsof mijn huid zijn vorm verloor en op zoek gaat naar waar ik was gebleven. Zoals een volleerde huismoeder bij het herschikken van ingrediënten in de voorraadkamer, zo zoekt mijn eigenzinnig vel totdat ik er weer lekker inzit. Tot mijn natuur weer huppelen is.

In al die jaren spelen, ging ik ervan genieten hoe ik telkens weer de boel inwendig overhoop gooide. Als verloren lopen om mezelf te kunnen vinden. Een glimlach licht me op om de innerlijke chaos, net zo zoet als bij de aanblik van een uitgevierde feesttafel. Deze herinnering steek ik op zak bij de rest - bij huppelen en bij tranen. Wanneer ik ween op het toneel wordt wat onderaan, ergens onder mijn hart verzeild raakte, in een verhaal dat niet eens het mijne is, opgetild en in het licht gebracht. Het is een geheim dat ik mezelf zo omroer. En dat om de toeschouwer te beroeren. Het is een geheim wat ik omroer. Een exposé van naaktheid zonder iets daarvan te onthullen.

Er was een man die zei: “Hoe kan ik je ooit geloven, jij die zoveel speelt?” Ik antwoordde dat ik hem niet liefhad als een verzonnen verhaal. “Hoe kan ik weten of je met me speelt of echt bent? Je kan liegen wat je wil, jij.” zei hij. Ik vertelde hem dat waarheid of leugen niet de basis is van spel. En dat spel niet bepaald wordt door een woord dat een moreel oordeel impliceert. Maar als ik het woord ‘Spel’ toch zou moeten toepassen in ons samenzijn omdat hij het door elkaar sloeg, zei ik dat naast het toneelspel, spelen bestaat om mekaar te vinden in een droom of in het zijn met twee. Niet om elkaar te verjagen. Spelen is geloven, geen waarheid of leugen. Wat ik ook zei, hij wilde me blijvend niet geloven. Van spel en dromen kon dan geen sprake zijn en ik vergat al snel om wie het ging.

Er was na hem een man voor wie spelen defacto een leugen was. We bleven lang samen tot ik tuimelde over de geheimen die ik ontdekte - zoals de jonkvrouwen voor mij in de kamer van Blauwbaard. Hij was zo gemeen dat op het toppunt van zijn wriemelende heimelijke aard me een ongemakkelijk lachje ontviel. Daarop zei hij: “dit is de lach van een psychopaat”. Ik snakte van ongeloof naar adem, maar dat deed ik stil, zodat hij het niet merkte en er geen woorden kon aan geven. Ik dankte hem in de plaats, want nooit had ik op eigen houtje zo’n zin kunnen verzinnen. Gelukkig was ik toen al ver verwijderd en bleef het bij een dreigend telefoongesprek dat ik in één beweging afbrak.

Er was daarna een man die elke dag, door drank en meer zooo van de wereld was dat hij meende de waarheid gebaard te hebben, maar vergat wat hij de avond tevoren zei of deed. Dat was lastig want er is geen gesprek met een leugenaar die niet weet dat hij liegt.

En dan kwam een man die niet denkt over liegen of waarheid. “Daarover hoeft niets gezegd. Het komt wel als het moet”, zei hij “en hoe het moet.” Ook dat stemt tot nadenken, maar van alles denkbaar wel het allerleukst en allerliefst. En dat als ik lieg mijn kaken vuurrood uitslaan, zou hij dadelijk zien.

Ik sla huppelend de laatste halve km in naar het ouderlijke huis. Het miezert flauw als een chique hydrationspray van vandaag. Ik geniet ervan met mijn gezicht naar de hemel gekeerd. De weg loopt tussen de velden en er zijn geen andere mensen te bespeuren. Ik durf mijn armen spreiden en speel dat ik met grote slagen zwem, naar huis – het hoofd happend op en neer. Dan zie ik in de verte een grijze gestalte naderen. Ik hou mijn pas wat in en ook mijn armen netjes langs mijn lijf, zoals het hoort. En nu zie ik het … dat het mijn jonge moeder is in haar grijze regenjas die me tegenkomt en ren ik naar haar toe zo rap ik kan – al huppelend.

Moraal: Dat wat - was, is en komt - zichzelf ordent.


KS

Vrieeend,

Ik heb twee keer moeten wenen deze week. Drie keer eigenlijk. Dat kwam zo. Op marktdag begon het al vroeg heel hard te regenen, zeg maar gerust te gieten. Ik zag door mijn raam dat het gros van de marskramers in alle haast hun standjes terug afbrak, hun spullen inlaadde en maakte dat het wegkwam. De afdeling non-food had sowieso al verstek gegeven want het is geweten dat dat soort handelsmensen, als om vijf uur ’s ochtends hun wekker afloopt, eerst de Weather Radar raadpleegt en dan pas beslist of het de moeite is om uit te rukken. Die dag hadden ze er duidelijk voor gekozen om niet op te staan, hadden zich nog eens behaaglijk gedraaid en nog een paar uur verder gesoesd.

Marktbezoek zit in mijn wekelijkse planning - mijn voedselbedeling hangt er vanaf - en ik geraakte een beetje gefrustreerd. Om tien uur hield het op met regenen, ik trok mijn stoute winterschoenen aan en waagde me buiten. Helemaal bovenaan de Boulevard de la République stonden gelukkig een paar die hards die zich niet uit het lood hadden laten slagen. Tot mijn teleurstelling had Sandrine van mijn favoriete groentekraam eieren voor haar geld gekozen en was ze naar huis gegaan.

Dit noopte me om mijn zaakjes bij de concurrentie te halen. Ik had weinig keuze want er was maar één dappere verkoper overgebleven waar je verse groenten en fruit kon vinden. Ik vulde mijn mandje met de ingrediënten die ik wilde gebruiken voor een grote portie pastasaus. Ik zocht dus wat mooie dikke tomaten uit, gooide er een aubergine en twee courgettes bij, een hand champignons vond zijn weg, een grote rode paprika moest er ook nog bij en misschien kon een drietal onvolwassen groene paprika’s de buit vervolledigen.

Vandaag zou ik alvast niet verhongeren en in de late namiddag begon ik rustig aan mijn saus. Ik deed wat ik altijd deed. Ik goot een flinke geut olijfolie in een diepe pan, deed er een fijngehakte teen look bij en strooide er een flinke hand tijm, oregano en rozemarijn over uit. Dan sneed ik een rode ajuin in stukken, gooide dat in de pan en zette het vuur aan. Terwijl de ui kon glazen, pelde ik de tomaten, sneed ze in stukken en deed ze bij de rest. Eens dit was ingekookt had ik een stevige basis voor mijn saus en ik goot alles over in een kookpot op laag vuur. Ik heb namelijk de gewoonte om alles apart aan te stoven en groente per groente samen te voegen in een tweede pot.

Het was nu tijd voor de paprika’s, daarna zouden nog de aubergine en de courgettes volgen, dan de champignons en tenslotte een pond rundergehakt. Op het einde nog wat afkruiden en alles een paar uur zachtjes laten pruttelen.

Ik hakte de ontpitte paprika’s in kleine stukjes en stoofde ze aan terwijl ik een liedje neuriede. Ik proefde om te weten of ze al gaar waren en toen moest ik voor de eerste keer wenen.

Zo pikant! Die kleine groene paprika’s bleken belachelijk grote groene chilipepers te zijn.

De tranen sprongen in mijn ogen en mijn neus vulde zich met snot. Damn, ik hou wel van een pikante toets in het eten maar dit was toch van een andere orde. Desalniettemin besloot ik om de pepers toch bij de rest van de saus te voegen en er deze keer géén cayennepeper en géén tipje sambal oelek meer door te roeren. Bij Hans gaat niets verloren.

Ik dronk twee grote glazen water en wreef de tranen uit mijn ogen. Toen moest ik voor de tweede keer wenen. Ik had tussendoor mijn handen niet gewassen en heel die pikanterie hing nog aan mijn vingers. De wereld vertroebelde en ik moest op de tast op zoek naar een stuk keukenrol waarmee ik mijn ogen kon deppen. Zo moet Ray Charles zich hebben gevoeld toen hij “I can see clearly now” componeerde. Denk ik. Letterlijk én figuurlijk verblind door emotie.

Ik waste mijn handen met zeep en ontsmette ze voor de zekerheid nog eens extra met Sanytol. Het snel achter mekaar drinken van de glazen water miste zijn effect niet want de natuur riep en ik moest naar het kleine kamertje. Ik wil hier niet teveel details over kwijt maar toen moest ik voor de derde keer wenen. Zeep, Sanytol, ontsmette handen, … een chilipeper lacht daarmee.

Mijn pastasaus was wat aan de agressieve kant die avond maar ze kon ermee door.


HL

Goede liefhebber van de waardigheid en galanterie,

De kunst van een onderhoudend gesprek, het is een gave die niet iedereen gegeven is, waarde lezer. Ikzelf mocht dat laatst nog aan den lijve en den gehore ondervinden, toen ik in mijn bemind Brugge rustig en op mezelf een kop uitmuntende thee tot mij wilde nemen in het theehuis dat ik als een tweede thuis zie en waarvan ik de naam niet zal vermelden. Niet enkel omdat het geen pas geeft kwansuis sluikreclame te maken, maar ook omdat ik daar eigenlijk zo min mogelijk gestoord wil worden wijl ik een weergaloze scone nuttig. Laat net dát exact zijn wat mij overkwam, omdat het tafeltje naast het mijne werd ingenomen door een kletsmajoor – eigenlijk een kletstante – eersteklas. Iemand die het nodig vond mij ongevraagd te vergasten op een opsomming van al haar kwaaltjes, aangevuld met een lezing uit haar talrijke slechte ervaringen met mannen.

Nu ben ik in hart en nieren een gentleman en zal ik waar het maar kan op hoofse – what’s in a name? – wijze mijn spreekwoordelijke paard beklimmen, mijn spreekwoordelijke zwaard ter hand om de spreekwoordelijke eer van menige respectabele dame te vrijwaren van bezoedeling. Maar in onderhavig geval kon ik slechts denken: ‘Ach, mijn beste, uw slechte ervaringen met mannen lijken mij in allereerste instantie toch geworteld in uw eigen bijzonder onaangename omgang met naastenmensen.’
Uiteraard heb ik alzulke schofferende woorden niet over mijn lippen gejaagd. Het past een heer te allen tijde zijn koelbloedigheid te bewaren. En voorwaar, ik aanzie mezelf als een heer.

Na een kwartier dat een eeuwigheid en drie dagen leek te duren, verliet voornoemde uit zuurdesem opgetrokken deerne het pand, waarop ik mij alsnog kon verliezen in de haast lyrische scone, met zorg en liefde neergelegd in een fraai beschilderd porseleinen bord. Tijdens het degusteren van deze heerlijkheid kreeg ik een even plotse als welkome ingeving. Jazeker! Ik zou mijn volgende mare aan u, beste lezer, wijden aan een zorgelijk vaak voorkomend probleem: de nietszeggende conversatie waaraan niet te ontsnappen lijkt. Mijn goede en aanzienlijk jongere vriend H., woonachtig te Lorgues in het zuiderse zuiden van Frankrijk, zal er met vreugde akte van nemen. Hij wordt immers al te vaak geconfronteerd met een even loslippige als nietszeggende buurvrouw – zij woont op het eerste als ik mij niet vergis – die behoorlijk van het padje af is.

Ter wille van mijn goede, jeugdige vriend H. en alle andere zielen van schone wil, zal ik u thans wenken meegeven om uit de greep van de nietszeggende conversatie te blijven. In het algemeen beschaafd Brits-Engels noemen we dat: ‘up yours’ zeggen, zonder ‘up yours’ te zeggen. Hier gaan we!

De hoofdknik als het begin van de ontsnapping
Mijne vrienden! Alles begint met een welgemikte, eenvoudige knik, licht en subtiel, alsof u net een verborgen wijsheid hebt ontdekt in de langdradige monoloog van uw gesprekspartner. Deze knik is een signaal: "Ach, wat fascinerend," zegt hij, terwijl uw gedachten allang op een tropisch strand of een ander Brits gemenebest verkeren. Dit is de eerste stap naar de vrijheid. Maar ho! De knik alleen is niet genoeg; u zult snel moeten handelen. En wel als volgt.

De kunst van de ‘gespreksverlegging’
Een goede gastheer weet wanneer het volgende gerecht ter dis mag verschijnen en evenzo weet een heer of dame van kwaliteit wanneer een gespreksonderwerp dringend een ander spoor behoeft. Heeft men u vastgenageld aan een tirade over de vogelnestjes van vorig jaar? Geen nood. De oplossing is even eenvoudig als radicaal. U zal één vraag opwerpen, één slechts: "En hoe was het weer die dag?". Het weer, mijn vrienden, is het ultieme ontsnappingsmiddel. Want zeg nu zelf, wie kan het weer negeren zonder direct het gesprek te willen beëindigen?

De subtiele roep der verplichtingen
Als het weer geen soelaas lijkt te brengen, roept u dan de allermachtigste kracht aan: de plicht. "Ach, ik zou zo graag verder luisteren," (gelogen natuurlijk, maar laten we de wellevendheid bewaren), "maar ik moet dringend huiswaarts, want mijn arme bejaarde kat lijdt aan verlatingsangst en wanneer ik langer dan twee uur wegblijf, plant zij haar nagels radeloos in het peluche van mijn antieke Chesterfield.” Uw gesprekspartner zal terstond begrijpen dat uw tijd én uw lederen divan kostbaar zijn!

De hoogstuitzonderlijke doch tijdelijke overgave
Soms, beste vrienden, is het noodzakelijk om de strijd tijdelijk op te geven. Heeft u eenmaal geïnvesteerd in een gesprek dat werkelijk geen einde lijkt te kennen, dan rest u nog slechts de elleboogtak. U leunt lichtjes voorover, buigt uw elleboog alsof u wilt reiken naar uw glas (of dat van een ander), en gebruikt dit om een fysieke barrière op te werpen tussen u en het onheilspellende gesprek. "Excuseer, ik geloof dat ik daar even moet kijken." Een meesterlijke stap die slechts weinigen beheersen. Een eenvoudiger versie van deze techniek bestaat erin dat u met uw elleboog een glas omstoot, waarop het elan meteen uit het gesprek is en van alle kanten dienstpersoneel aanrukt om de scherven te ruimen. Edoch, gelet op mijn diep respect voor de dienstwilligen die ik zo talrijk heb opgeleid, probeer ik die noodgreep te vermijden.

De stille maar risicovolle exit
Ten slotte, voor de durvers onder u, is er nog de stille exit. Dit, mijn waarde lezer, is de ultieme wellevendheidsstunt. Terwijl het gesprek zich voortzet, wacht u op het juiste moment: een pauze in de woordenstroom, een kleine adempauze van uw gesprekspartner. En dan, in een vloeiende beweging, maakt u een elegante exit—stil en zonder sporen achter te laten, als een kat die zachtjes uit een kamer glipt. Maar let op: dit is een techniek voor gevorderden, want een te snelle exit kan u achtervolgen als een slechte echo.

Ziedaar, teerbeminde lezer, een kleine bloemlezing van technieken die u moeten helpen te ontsnappen aan nietszeggende kletsmajoren, van welke kunne of geslacht ook. Doet u er alstublieft u voordeel mee! Niets zou mij blijer maken dan dat.

Uw dienaar in etiquette en diplomatie,
Jean-Pierre Hoofs

OVER JEAN-PIERRE HOOFS
Hij mag dan geen sant in eigen land zijn, Jean-Pierre Hoofs is een man met naam en faam, niet in het minst in het Verenigd Koninkrijk. Hoofs stond decennialang aan het hoofd van de Londense School for Butlers & Hospitality, een instituut met wortels die teruggaan tot de 19^de eeuw. Na een rijkgevuld leven aan de overzijde van het Kanaal resideert de man sinds twee jaar weer in het lieflijke Brugge, zijn beminde geboortestad. Daar vult hij zijn dagen als gepensioneerde zinvol in, onder meer als vlot Engelssprekende gids in het Memlingmuseum. Daarnaast verblijdt én verlicht hij de lezers van Au Parleur met zijn wijze raad voor meer courtoisie en goede manieren.



JV