- Het Selectief Productief Collectief -

Vrieeend,

De bakkersvrouw wist me te verklappen dat het eindelijk lente was. ‘C’est parti’, zei ze bij het afrekenen, ‘le printemps est enfin là’. Ik sprak haar niet tegen, de lente is inderdaad in het land.

Reden genoeg om te beginnen met de aanleg van een tuin. Ik haalde me bij de plantenhandel een bloembak van 45 cm op 20 cm en een zak teelaarde. Op de markt kocht ik bij de groenteman twee basilicumplanten en een struikje tijm. Ik plantte alles netjes in de bloembak en zette hem in de zon op mijn vensterbank: mijn tuin.

Vorig jaar had ik een halfgrote ronde bloempot met een bloeiende basilicum, maar die is tijdens een hevige mistralaanval naar beneden gewaaid. Ik kon mijn zorgvuldig opgekweekt gewas zien liggen op het afgesloten koertje van wat ooit de apotheek was. Ik was hem dus kwijt, mijn mooie basilicum. Jammer want ik was er nogal aan gehecht geraakt.

Om dit soort ongelukken te vermijden heb ik nu dus gekozen voor een lagere en langwerpige bloembak. Ook heb ik het verstand gehad om de plantenbak met een stevig touw vast te sjorren aan de metalen stijlen van het raamkozijn.

Michelle uit Carcès nodigde me uit om te komen eten. Ik gaf toe op voorwaarde dat we na de noen een uitstapje zouden doen om mijn rusteloosheid te bestrijden. De natuur is ontploft, de vallei geurt naar bloesem en de zon schijnt. Ik wil naar buiten, alles in me opnemen, de zon voelen op een terrasje, kijken naar het landschap.

We reden via kronkelende sluipwegen binnendoor van Carcès naar Saint-Maximin-la-Sainte-Baume waar we de basiliek en de middeleeuwse crypte met de met goud gekroonde schedel van Maria-Magdalena bezochten.

Michelle vroeg me fluisterend of ik dacht dat dit écht de schedel van Maria-Magdalena was. ‘Of je gelooft het of je gelooft het niet’, antwoordde ik haar, ‘er is geen enkel bewijs, er is enkel het verhaal dat in de dertiende eeuw door Charles d’Anjou II, de graaf van de Provence, werd gelanceerd. Hij zou het verloren gewaande graf van de heilige hebben herontdekt waarna er een ware pelgrimseconomie en Maria-Magdalenacultus ontstond. Is het waar of niet? Het heeft het dorp in elk geval geen windeieren gelegd. Religie is nu eenmaal een product waarmee je handel kan drijven’.

We reden de bergen van het Massif de la Sainte-Baume op, tot bijna boven aan de grot waar volgens de legende Maria-Magdalena gedurende dertig jaar zou hebben verbleven om boete te doen voor haar zondige leven.

Michelle vroeg me of ik dacht dat dit écht de grot was waar Maria-Magdalena had gewoond. ‘Of je gelooft het of je gelooft het niet’, antwoordde ik haar, ‘er is geen enkel bewijs. In de geschiedenisboeken over de Provence kan je lezen over de Liguren, het volk dat hier woonde alvorens zij onder de voet werden gelopen door de Romeinen. De Liguren beleden een matriarchale religie waarvan priesteressen en druïdessen aan het hoofd stonden. Het bos rond deze grot was heilig en werd bewoond door vrouwen die zich bezig hielden met kruiden en heidense rituelen. Het is het beproefd recept van de kerk: recupereer oude gebruiken en verhalen, voeg er wat alternatieve feiten aan toe en leg er een laag christelijk vernis over. Elke nieuw te installeren religie heeft deze techniek gebruikt. De geschiedenis van de Liguurse priesteressen werd vervangen door een narratief over Maria-Magdalena’.

Voor Michelle maakte het allemaal niet zoveel uit, het zicht vanuit het gebergte over de vallei was meer waard dan alle heiligen en goden samen. Temidden van de grootsheid van de natuur word je sowieso nederig en stil.

We draaiden oostwaarts naar huis. We hoefden niks meer te zeggen en ik gaf de volumeknop van de autoradio een draai naar rechts. We luisterden naar Italiaanse en Franse barok, naar vijftiende en zestiende eeuwse polyfonie, naar de gezongen harmonieën van contratenoren en Catalaanse koren. Bij het “Et In Terra Pax Hominibus” van Vivaldi, uitgevoerd door het Taverner Consort, rolden er tranen over onze wangen.

Lente in de bergen heeft soms dat effect op een mens.



HL

Goedertieren lezer,

Ik zat laatst op een bank. Niet omdat ik gestraft was, al voelde het wel zo. Nee, ik wachtte op de bus, wat op mijn leeftijd een oefening is in nederigheid én – heilaas – in auditieve zelfverdediging. Want naast mij zat een jongeman luid te bellen.
“Jàààa Kevin,” riep hij, “maar dàn is het dus effectief niét mijn verantwoordelijkheid, snapt ge?”
En ik dacht: nee Kevin, ik snap het niet. Maar dat is omdat ik nog in een tijd leefde waarin het geheim van het telefoongesprek heilig was. Een tijd waarin men zijn stem dempte zodra er een derde partij aanwezig was. Heden ten dag lijkt de publieke ruimte het decor van een auditieve zelfhulpgroep waarin niemand toestemming gaf om mee te luisteren.
In de trein vernam ik laatst dat iemand “alweer geen klik voelde op die date” en “twijfelt over de ceviche op het menu van zaterdag”. In de wachtruimte van het stadhuis leerde ik dat Britney “waarschijnlijk zwanger is, maar echt niét van Dries.” Wat mij op een dwaalspoor bracht, want ik stond daar voor een nieuwe identiteitskaart.

Het luid bellen in het openbaar is geen communicatiefout. Het is een egoïstisch machtsvertoon: “Luister naar mij, ik besta, ik heb een mening, een moeder, en ik kan dat alles simultaan in capslock uitzenden.”
Wat men vergeet: de stem is een instrument. Geen toeter. En als het een toeter is, blaas dan tenminste in C-majeur.

Ik pleit niet voor stilte. Stilte is voor bibliotheken en begrafenissen, en zelden succesvol op beurzen of bals. Ik pleit voor discretie. Een klassieke deugd die het moderne tijdsgewricht onder een AirPod heeft geveegd. Daarom voel ik mij uitdrukkelijk genoodzaakt enige wenken voor heropvoeding aan u, beste lezer, te serveren. Verspreid ze, als waren ze pollen in de piek van het hooikoortsseizoen! Hier gaan we:

• Bel op fluistertoon.
• Deel geen medische, relationele of HR-gerelateerde zaken op volume “kermis”.
• Als u per se moet roepen, richt u dan tot een fietser die spookrijdt op het voetpad, een ambtenaar die al twee maanden ‘uw dossier bekijkt’ of een influencer die live gaat in een bibliotheek. In die volgorde.

Tot slot nog dit: als u iets belangrijks te zeggen hebt, zeg het dan zacht. Het is de enige manier waarop iemand echt luistert.

U voorts immer en voortdurend genegen,
Jean-Pierre Hoofs
Voormalig commissaris voor Conversatiestilte in Semiopenbare Zones Lid op rust van het Verbond voor Vocalistische Verzorgdheid Auteur van het nasale pamflet “Een kuch is geen conversatie”

OVER JEAN-PIERRE HOOFS
Hij mag dan geen sant in eigen land zijn, Jean-Pierre Hoofs is een man met naam en faam, niet in het minst in het Verenigd Koninkrijk. Hoofs stond decennialang aan het hoofd van de Londense School for Butlers & Hospitality, een instituut met wortels die teruggaan tot de 19^de eeuw. Na een rijkgevuld leven aan de overzijde van het Kanaal resideert de man sinds twee jaar weer in het lieflijke Brugge, zijn beminde geboortestad. Daar vult hij zijn dagen als gepensioneerde zinvol in, onder meer als vlot Engelssprekende gids in het Memlingmuseum. Daarnaast verblijdt én verlicht hij de lezers van Au Parleur met zijn wijze raad voor meer courtoisie en goede manieren.



JV

Je kunt ook woorden verwarren, een klassieke spreekfout is dan snel gemaakt, helemaal niet erg maar soms vervelend. Ik was op camping in Spanje. Ik had mijn scheerspiegel gebroken en zocht een nieuwe. Maar wat is de naam nu weer van een spiegel? Ik stapte een supermercado binnen, doorgaans een kleine winkel met een grote naam in gele neonletters die propvol zit en waar je alles en nog wat vindt van eetwaren over sandalen: sandalias tot ijsblokjes, cubitos de hielo en elastiekjes, bandas de goma. Mijn Spaans is niet perfect en zal het nooit zijn, maar dat geldt ook voor mijn Nederlands al doe ik er soms wat aan. Ik stapte op een leuke verkoopster af om te vragen of er een spiegel is, in de vorm: is er hier een spiegel? ‘¿Hay un mirador aqui?’.
De juffrouw keek me wat vreemd aan en tornde me mee naar buiten. Daar wees ze naar een plek waar wat toeristen kiekjes maakten van een berg in de verte. Ik begreep het niet. Toen zei ik: ‘Busco un mirador para afeitarme’. De juffrouw moest hard lachen toen ze de toedracht begreep terwijl ik in alle ernst gebaarde dat ik in een spiegel keek en me denkbeeldig scheerde, op straat nog wel.
‘¿Busca un espejo?’. ‘Zoekt u een spiegel?’. Nu kwam het woord “espejo” (especho) me bekend voor, dat was het woord dat ik zocht. Het woord espejo voelt aan als een spiegel met die “sp” en die ‘j’ als ch van lach erin. In het dialect zegt men soms “spiechel” voor spiegel heb ik al gehoord in Brabant. Maar wat had ik die juffrouw dan gevraagd toen ik binnenkwam? Wel ik vroeg: ‘Is er hier een uitkijkpost? Wat een gezichtspunt is vanwaar je foto’s neemt van een of ander imposant landschap. Mirador komt van mirar (lees als: mirààr) en betekent “kijken”, het Franse le miroir komt in de buurt. Toen schoot ik zelf in een lach. Un mirador, ja ja, om me te scheren! Supermercado: het Engelse merchandise, koopwaar zit daar nog wat in, in het Frans: marchandise, mercatura in het Latijn.

Dit is belangrijk: sommige mensen zeggen dat het heel “belangrek” is. Dat gaat dan over een rek vol belang vermoed ik? Mijn leraar Nederlands Lode Pletinckx met bijnaam “de Spleet” leerde ons in de hogere humaniora: ‘Let op met het woord “belangrijk”. Het is rijk aan belang dus het is belang-rijk’. Ik hoor op tv iemand die dat “belangerijk” noemt maar dat is het ook niet.
Moeilijk is dat niet maar anderen zeggen: “moei-lek” met een serieus lek achteraan, terwijl het “moeilijk” met de ij als de e van “beton” of “het” moet zijn en met de klemtoon op “moei”- : moeilijk? Nee, gemakkelijk.

Neem nu politicus, meervoud politici en dit wordt vaak op zijn Italiaans uitgesproken, maar waarom? Komt het politiek beginsel uit Italië, Berluscone achterna? Loopt iedereen achter een Adelaar aan dan?
De Grieken zijn de uitvinders van de democratie van deimos: volk en kratein: heersen. Het enkelvoud van politici is politico, zoals scampo het enkelvoud is van scampi. Het is dus niet nodig scampi nog eens een meervoud te geven in het Nederlands. Wat eten we vandaag? Scampi in looksaus met frietjes, dat vult zo al genoeg.
Politicus komt rechtstreeks van het Latijn, dus het meervoud politici spreek je uit als “politisi” zonder vogelgetsjilp. Het is alsof je anders niet bij het politieke korps hoort. Schild en vriend, Scheveningen, “politisjie”. Tsjilp, tsjilp, tsjilp, ach wat... De broer van Lambik uit Sus & Wis Artur zou het wel fijn vinden.

Ik hoorde op Thuis de vraag stellen: “Komt het slim?”. Dat is als mooi Nederlands willen spreken met te zeggen: “Het water staat te zaaien”. Ja, ik maakte eens een go-cart bij ons thuis toen ik 16 was en een man vroeg me die me bezig zag: “Komt het slim?”. Ik wist niet direct wat hij bedoelde. Wat ik wel wist dat ik dankzij mijn lessen fysica zelf de grootte van mijn kamwielen kon uitrekenen die ik nodig had.
Een go-cart heeft een motor. Dus dat ding aan zee waar je moet mee trappen is geen go-cart. Bij ons aan zee rijden ze met een ‘cuistax’. Zijn het cuistaxen in het meervoud of cuistaxs? Ik weet het niet.
Het woord cuistax komt duidelijk uit het Frans van la cuisse = de dij en tax komt van taxi. Dus het zou “cuissetaxi” moeten zijn. Misschien is cuistax of cuissetax wel Frans dialect? Of is het een dialectisch woord afgeleid van het Frans? Ik denk het.
Bedoeld wordt een soort fietswagen met als motor: de benen. De dijen zijn in korte broek of jurk soms zichtbaar, de billen niet. In het kust-West-Vlaams spreken ze van een “billenwagen”. Ik weet waarom: veel Vlamingen maken het onderscheid niet tussen dijen en billen. De billen zijn deel van de bips en die gaan over in de dijen die eindigen aan de knieën. De minirok accentueerde mooi de dijen van het meisje. Ze reed met een trapwagen aan de kust. Klinkt toch beter dan dat andere dat duidelijk een verkeerde naam is.

Einde deel 7

FREN SOOP
GDB