- De Kleine Ongeschifte Verniete Gazet -

‘Deel twee gaat beginnen!’ riep mijn papa en zette zijn koptelefoon weer op.

Nonkel Gaston stond wat te praten met zijn zus, onze mama. Zijn jongere broer Theo had net examen wiskunde gedaan voor zijn eerste jaar burgerlijk ingenieur aan de RUG en hij had 100 op 100. Dat is niet normaal zei hij daar straks tegen onze papa.
Nonkel Gaston knoopte zijn jas dicht en tikte even op de micro. Hij trad samen met zijn sigaar naar voor en begon rustig pratend zoals altijd.

‘Konnichiwa! Hoy! Ik wil jullie graag iets vertellen hé. Ge weet allen dat ik voor het werk naar Japan geweest ben hé. Wel het gaat nu over Toyota en zijn … ventilator jawel’ zei hij.
‘Is het ook een mopje nonkel Gaston?’ vroegen wij.
‘Bah een mop het is meer een verhaaltje maar als ge goed luistert kunt ge er op het einde ook wel mee lachen. Ha, ha, ha.’ lachte hij.

‘De firma Toyota werd gesticht in 1937 door meneer Kiichiro Toyoda, jawel. Zijn zoon veranderde zijn naam naar Toyota omdat dat beter klonk in Europa. Zij verkopen zowat tien miljoen wagens per jaar en daarmee zijn ze wereldleider. Dat zijn 1.141 auto’s per uur. Ze moeten dus veel fabrieken hebben.

In Japan is het de gewoonte met de baas na het werk wat alcohol te drinken; grote potten bier en sake rijstwijn van 19° of meer. Daar is wat te eten bij natuurlijk: sushi: gerechten met rijst en ramen: noedels en sashimi: dat is vooral met vis.
Dat staat allemaal gewoon letterlijk in het contract bij die mannen dat ze met hun baas moeten optrekken na het werk. Japan dat is traditioneel een mannenmaatschappij.
Toen ik er was en aankwam in mijn kamer van mijn hotel zag ik dat er geen bed was. Maar eerst moesten mijn schoenen uit zeiden ze.’.
Geroezemoes in de woonkamer.
‘Neen, geen bed of dekens. Pas op! Dat hotel - een ryokan heet dat - is een klein hotel. Het is zo klein dat ge van buiten niet kunt zien dat het er is. Maar ‘t is ‘t er wel.
Enkel lag ’t er zo een matraske, een futonneke gelijk da’ ze zeggen.’.
‘Tatami, tatami’ klonk het hier en daar.
‘k Hoor u al afkomen. Nee dat is gene tatami maar wel zo een dun matraske hè een futon. De tatami is meer een tapijtje en dat ligt onder een laag theetafeltje, een téburu; een theebureautje hé.’.
Wij maar lachen, 't klinkt toch goed. Nonkel Gaston is alweer goed op dreef ook.
‘Ze rollen dat dan allemaal “oep” en zetten de steun of de sapote op zijn poten in een hoek van de kamer, de heyà, ja, ja, de heyà.
Ge moet dat allemaal zelf installeren hé als ge wilt gaan slapen.
Voor de rest ligt er een kimono,’
'Ne monokini zeker hé' roept ene van de nonkels wild.
‘Nee, nee, gewoon een kimono. Een nachtkleedje hé; ze noemen dat ook een yukata.’. pareerde nonkel Gaston de opmerking.
‘Ge krijgt er ook pantoffels, bichisandaru: het woord lijkt een beetje op sandalen: sandaru. En je hebt er twee nodig, vandaar die bi.’.
Wij en de andere nonkels en tantes maar lachen… Dat lachen ging altijd beter na de rode wijn wist ik.
‘Ja Japans, ik was er snel mee weg. Ik groette hen eerst voor de grap met ‘càra thee’. Dat is de dure thee die mijn vrouw Nadja altijd veur mij maakt. Ge moet “càrathee” niet verwarren met karaté. Ja karaté, naar het schijnt betekent dat: met de lege hand. Volgens mij is in Japan ‘karaté’ met de gele hand, niet met de lege hand. Het gele gevaar familie zit niet zo ver!’.
Gegrinnik in het publiek.
'Het gele gevaar Gaston, dat zijn de Chinezen!' riep er iemand.
‘Met hiel Antwerpen zunne maar niet met den dezen’ zei hij dan weer triomfantelijk.
‘Antwaarpen boven!’ riep hij.
‘Gheint, Gheint!’ riepen de anderen te samen.
Vlaanderen is ontstaan uit stammen leerde ik op school en die zijn hier nog steeds aanwezig.
‘Ja Japans. Ik ken niet alle woorden maar toch. Sap dat is gelijk jus, maar zij zeggen “juusu” ongeveer hetzelfde. Biru dat is bier en wijn is wain gelijk in het Antwerps uitgesproken. Ze hebben naar het schijnt meer dan één soort alfabet. Voor mij was één alfabet al lang goed genoeg geweest moet ik zeggen en af en toe spreekt er iemand Engels ja.’.
Wij wisten dat nonkel Gaston zo lang en groot als hij was ook een potje durfde liegen en we keken meestal geamuseerd maar heel af en toe wat bedenkelijk naar elkaar als hij bezig was. Wain is wijn? Met sommige nonkels weet je nooit.

“De kamer, de heyà weet ge nog, is wat klein, heel klein, ja piepklein. Het was meer een heyàke dan een heyà en ge wordt begroet als ge binnenkomt in de ryokan. Voor mij als dè postmeester van Antwerpen bogen ze heel diep tot aan de bodem van de theepot op dat lage theebureautje. Dan zeiden ze: ‘Konnichiwa’! Ik zei dan ‘hoy’ terug en zij begrepen dat, want 'hoy' is 'konnichiwa' of goeiedag” lachte hij nu in het rond.
Wat gelach en rumoer.

'En theepot nonkel wat is dat dan in het Japans?' vroeg een neefje een zoon van uncle Henry zoals mijn dichtste broertje al van jongs af aan zei tegen de broer van onze vader.
‘Een theepot? Heu dat is tipotto. Van ti is tee en potto is ne pot hé. Ik zeg het, voor mij dè postmeester van Antwerpen is Japans niet zo moeilijk. Ik krijg alle dagen brieven toe uit Japan. Antwaarps das weer wa anders hé, toch veur die mannen.’ lachte hij.

Nonkel Gaston dat is precies een staande luidspreker gelijk papa zijn klankpanelen. Ge loopt daar voorbij in die richting of in een andere, die blijft gewoon geluid geven.
Ik hoop dat papa nu niet “bedtijd kinderen” komt zeggen.
Wij mijn twee zussen, mijn twee broers en ik dus, slapen boven op de tweede verdieping. De twee kleinste zusjes en het jongste broertje sliepen al.

Ik was nog al zo laat op zulke feestjes geweest; allemaal in Essene in ons huis het Ankerhof met de nonkels en tantes en wist dat op zeker uur de tantes als ze lachen het hoog uitschreeuwen als uilen in de nacht en de mannen achteruit zakken in hun stoelen en hun arm op de leuning leggen van hun ijken stoel.
Nog wat later met wat meer gestrekte benen begint hun stoel wat achteruit te schuiven door de cognac Louis Treize XIII en begint de houten doos Mercator zelf sigaren te paffen terwijl de asbak zich opwarmt om mee te roken.

Als wij in ons bed liggen dan vertellen ze de verhalen die wij niet mogen horen. Maar wij vertellen dan verhalen over hèn die zij nooit zullen horen. Tussen mijn broer zijn kamertje en ’t mijne was een tussendeurtje. Dat moest dicht met zijn bed ervoor als het niet ging tussen ons. Dat stond nu dan wel wijd open zodat we over hen konden ‘rodelen’ zoals ik het noemde. Rodelen is een Olympische sport zag ik op tv: eenmaal begonnen kun je niet meer stoppen.
Ha die naar sigaren riekende nonkels, nu stiekeme praters in de nacht en de overgeparfumeerde tantes daar viel ook heel wat over te vertellen. Wij hadden negen nonkels en twee tantes alleen al aan moeders kant. Mama haar jongste zus Nadine was amper twee jaar ouder dan ik.
Er zaten een aantal ingenieurs tussen, mijn papa was er ook één en ik hoop er later ook een te worden maar dat is nog ver in de toekomst. Ze dronken wel allemaal wijn en bier en er was altijd plezier.

Nonkel Gaston was er weer na een pauze voor wat koffie en hoewel hij blijft staan gaat hij verder:
‘Ik heb het al eerder gezegd als ge in Japan zijt dan moet ge alcohol drinken. De mens is al zo vele duizenden jaren bezig met alcohol te drinken dat de maag zelfs enzymen heeft die het spul kunnen afbreken, bij mannen wat meer dan bij vrouwen.
Nu hebben de Japanners weer pech hé want Aziatische volken hebben die westerse enzymen niet. Ze moeten niet alleen veel alcohol drinken met hun baas, ze worden ook sneller dronken en hebben dan een stevige kater. Dus om het verhaal kort te maken, heel wat Japanners reizen alle dagen goed dronken naar huis. Misschien is dat de reden waarom ze de eerste wagen van Toyota het Model AA genoemd hebben denk ik. Twee maal A.’ besloot hij.

Hij kreeg applaus en iedereen lachte mee.
‘Den Toyota AA is wel een goeike he’ zei tante Tamara.
‘Ja maar naar het schijnt zijn alle Toyota’s goede wagens. Onze buurman heeft een gloednieuwe Toyota Corona van 1964 en hij is er zeer content van’.
‘Jazeker. Alles met Corona klinkt goed.’.

Nonkel Gaston knoopte zijn das wat beter, nu dat niemand naar hem keek en schraapte zijn keel.
‘Maar goed diene ventilator dus. Ik wil mijn verhaal afmaken en het gaat niet lang meer duren hé. Japanners uiten zich niet als een individu. Ze cijferen zich volledig weg als mieren hé en alles staat ten dienste van de maatschappij en haar regels. Nu Japanners die bouwen ook zeer goede muziekinstallaties mocht ge het nog niet weten. Ook voor in de auto maar daarbij rees er een probleem. Een ventilator maakt lawaai en belet het perfect luisterplezier waarover dat ze altijd praten in hun reclame. Stel het u eens voor dat het zou kunnen bestaan; ge doet de ventilator aan in uwen auto en ge hoort hem niet. Niks geen lawaai of blazend geruis. Wat een luxe zou dat zijn!’.
Nonkel Gaston lacht wat en drinkt wat van zijn bruiswater.

‘Dus de Toyotanen’, gegrinnik, ‘allemaal in zwart kostuum gelijk in Kuifje,’ gegrinnik
‘gingen aan het werk en kwamen erop uit dat een uil geen lawaai maakt als hij vliegt. Wat dat nog niet wil zeggen dat een uil lawaai maakt als hij niet vliegt maar tot daar.’.
Gegrinnik.
‘Ge kent allemaal die reclame van bij Esso: Stop een Tijger in uw Tank. Ge weet dat is om klanten te lokken naar hun benzinestations. Ja ja, diene grote oranje tijger die dat g’ op die grote reclameborden ziet springen.’.
‘Rrrrauw, rrrrauw’ deed een tante voor.
Gegrinnik.
‘Ja, dus een tijger? Waarom er dan geen uil in stoppen dachten ze bij Toyota.’.
‘In diene tank Gaston?’.
‘Neje in de koets natuurlijk’ ging Gaston verder.

‘Ze vonden uilen en namen al hun maten. Ze keken naar de vorm van de vleugels en zo ja, ja en dat moest dan door de ingenieurs omgezet worden naar de vorm van de ideale bladen van de propellers van die ventilator. Ze hebben het honderd procent uitgekiend hoe het moest. Ik geef toe: sindsdien is er van die ventilator niets meer gehoord…’.

‘Ha, ha, ha…’. Geroezemoes en applaus.



GDB

Fren geeft hier nog een uiteenzetting over het Japans en zo.

J A P A N S:

Japans is een moeilijke taal en het kost je naar schatting 2.200 uur om de b a s i s te leren. Dat is 9 jaar avondonderwijs aan 2 x 4 uur per week. Naar gelang je tegen een meerdere spreekt of andersom gebruik je ook een ander soort Japans.

Het Japans heeft drie alfabetten of tekensets.

• Het hiragana: 46 tekens voor het gewone Japans
• Het katakana: 46 tekens voor klanknabootsende woorden.
• Het kanji: is overgeërfd van het Chinees en zijn de geschilderde patronen.
• Ter vergelijking: het Italiaans heeft maar 21 letters.

Het kanji kunnen wij nooit leren want je moet daarmee opgegroeid zijn vanaf dat je kleuter bent. Het is een kernachtige manier om iets te zeggen dat veel betekenissen kan hebben naar gelang de context. Gezien de vele variaties is het een hopeloos gedoe en werkt het niet op een schrijfmachine. Dank zij de computer kunnen ook in het Chinees de geschilderde patronen nu gebruikt worden, maar het blijft een kunst apart. Er zijn een 50.000 tal tekens.
Het hiragana heeft dan weer als nadeel dat wij het niet kunnen lezen maar het is het eerste alfabet dat Japanners leren en wordt vooral grammaticaal gebruikt.
Dan is er het katakana dat interessanter is. Het katakana bevat klanknabootsingen van vreemde woorden en de woorden kunnen geschreven worden met ons alfabet.
Voorbeeld: Noah wordt No-a.

Zo kun je er gemakkelijk mee overweg met een gewone typemachine en computer. Zeg maar dat het een fonetisch geschrift is waarbij theepot ‘tipotte’ wordt.

Nu heb ik, Fren als taalkundige, wel wat grapjes in de tekst mogen steken die niemand weet:

• Càra thee: dat was een probeersel van mij: cara is Spaans en betekent ‘duur’. Dat moest dus dure thee voorstellen in duel met het Japanse karaté… wat met de lege hand betekent.
• Twee maal A of AA: Asse Aalst, het verhaal klopt dat Essene op de baan Asse Aalst ligt, maar niemand sprak over AA. De allusie naar het Toyota model AA deed ik voor de pret.
• Konnichiwa: hoy, is hello, goeiedag.
• tipotto. Van ti is tee? en potto is een pot. Ti betekent echter niet per se thee, want thee is ocha. Ik vond niet waarvan ti komt.
• Dat teburo kwam wel mooi uit als theebureautje hé.
• Biru voor bier en wain spreek je uit op zijn Engels. In Asse en Antwerpen zeggen ze ook ‘wain’. In Essene 6 km verder van Asse, is dat echter ‘woin’, niet op zijn Frans uitspreken, wel een o gevolgd door een i. Of dat de kwaliteit van de wijn beïnvloedt durf ik betwijfelen.

Uiteraard ken ik geen Japans, u misschien wel, maar het was wel een boeiende reis op het internet. Konnichiwa! Hoy! Japanners werken inderdaad harder dan wij. Ze kloppen zo 60 tot 70 uur per week. Dit leidt tot karochi, dood door overwerk. Het overkomt zo een 10.000 Japanners per jaar. Japan lijdt onder vergrijzing. De mensen kunnen er heel oud worden. Het aantal geboortes neemt af. Een cola uit een automaat kost 110 Yen of € 0,85. Op restaurant wordt dit € 2,25 wat heel redelijk is.

Er is aan deze 3-delige tekst door de drie man van PMS dagenlang gewerkt vooral in het magische deel van de dag; de avond en de nacht als alles stil wordt en er vandaag maandag 15 januari een beetje sneeuw valt. Valt die op woensdag ook? Ik hou van een vers sneeuwtapijt.
Hebben die van Toyota nu een extreem stille ventilator gemaakt? Ik las het nieuws dat ze er inderdaad mee bezig waren maar van het resultaat heb ik nooit iets vernomen.
Nu was het niet mijn nonkel Gaston die als postmeester naar Japan trok wel mijn nonkel Simon die als burgerlijk ingenieur voor de toenmalige metaalfabriek Sidmar werkte. In Japan konden ze niet begrijpen dat één ingenieur alle vragen beantwoordde. Zij hebben een ingenieur voor elk facet van de metaalbehandeling. Toen er weer een gekke vraag gesteld werd aan mijn nonkel Simon maakte hij een grapje en hij zei: “Je zult het water dan moeten verdunnen.”. Wat wil zeggen dat je water bij water moest mengen. Maar de Japanners lachten niet omdat er simpelweg op het werk niet gelachen wordt. Zij noteerden ijverig, zei mijn nonkel, “water verdunnen” in hun boekjes. Misschien komen ze ooit met verdund water op de proppen want onderschat ze nooit.

Het is waar dat Japanners veel hebben gekopieerd van ons en nagemaakt maar dat was vooral na de tweede WO. Nadien zijn ze zelf ontwerpen beginnen maken. Zo was er een model van Harley Davidson dat een V motor had onder een bepaalde hoek. Die produceerde heel veel trillingen bij een bepaald toerental. Bij het namaakmodel veranderden ze de hoek en bleven de trillingen uit. Dat was te danken aan hun inventiviteit. Op gebied van elektronica scoren de Japanners zeer hoog bij TV’s en geluidsapparatuur. Ik geef een paar firma’s: Sony Corporation, Panasonic Corporation, Sharp Corporation, Toshiba Corporation en Pioneer Corporation die alle bekend staan voor hun hoge betaalbare kwaliteit.

Hierna geeft Gray wat uitleg over alcohol en die enzymen geloof ik, maar dat zal wel wat veel zijn om hier al te publiceren. Ik heb al een stuk mogen lezen en het is interessant. Voor als u eens tijd hebt.

Fren S.

Ik liep zo eens op een nacht in het spoorbaantje naast ons huis naast de spoorweg Asse Dendermonde en kwam boven aan het veld aan. Complete stilte daar. Vandaar kun je het Atomium zien in Brussel als de lampjes in het weekend nog branden.
Een groot zwart iets vloog recht naar mijn hoofd. Ik schrok me dood en wou gillen maar begreep enkel op dat moment dat ik geen meisje ben en ik dat dus niet kan. Toen ik hem langzaam geruisloos zag weg wieken begreep ik snel dat het een uil was.
Ik huiverde en kreeg tranen in mijn ogen van de herinnering aan een ontroerende ontmoeting. Het dier had mij uitgetest als prooi. Het was de grootste en traagste muis die hij ooit overschouwde.

Ik ben jaren later toen ik pas alleen woonde in de Molenstraat wandelend in de holle weg in Asse ook eens aangevallen in een ijzige donkere sneeuwavond door een andere uil maar toen herkende ik gelukkig de situatie en had geen schrik meer. Ik had compassie met het beest en zag een houten bord vlakbij staan: VERBODEN VUIL TE STORTEN!.

Ik had een idee en begon met een muntstuk van 20 Belgische frank wat letters weg te schrapen. Er was toch niemand! Ik draaide me om, bibberend maar tevreden.
Nu stond er: VERBODEN UIL TE STOR EN!